Hoe kan het Calamiteitenhospitaal tegelijk zowel een opvang voor gewonde militairen organiseren, als in een half uur ook iedereen in volledige staat van paraatheid brengen omdat er een groot ongeval is gebeurd? Immers, dit bijzondere ziekenhuis is een samenwerking van het Ministerie van Defensie, het UMC Utrecht en het Ministerie van VWS. En dat betekent dat er ook oorlogsslachtoffers opgevangen zouden kunnen worden. Een dergelijk scenario werd geoefend door personeel van het UMC Utrecht en defensie tijdens de jaarlijkse oefening van het Calamiteitenhospitaal, onder titel ‘Double trouble’.
Anders dan bij eerdere oefeningen werd geoefend dat het Calamiteitenhospitaal al deels actief was, nog voor de acute openstelling. Tweeëntwintig militairen waren zogenaamd de avond ervoor ingevlogen vanuit een fictief conflictgebied. In het Calamiteitenhospitaal zou een eerste triage worden gedaan en worden bepaald waar zij verdere zorg zouden ontvangen.
Maar voor het zover is, gebeurt er een groot ongeluk op het Utrechts Science Park. Bij de jaarlijkse marathon stort een tribune in. Onder de gewonden zijn ook kinderen, omdat net op dat moment de kinderloop plaatsvindt. Er zijn zo’n 140 gewonden, die allemaal naar het Calamiteitenhospitaal worden gebracht. In hun kielzog komen 30 familieleden of andere verwanten die zich zorgen maken om hun geliefden.
Binnen 30 minuten open
Met dit scenario worden zo veel mogelijk aspecten van een openstelling geoefend en getraind. Uiteraard de snelle openstelling: te allen tijde moet het Calamiteitenhospitaal in 30 minuten volledig operationeel zijn en grote aantallen slachtoffers kunnen opvangen. Maar ook de samenwerking met Defensie is een belangrijk oefendoel. Net als de opvang van verwanten, zowel van de slachtoffers van het ongeval, als familieleden van de militairen.
“Deze oefening had bij de start een ander karakter dan eerdere oefeningen”, zegt medisch manager van het Calamiteitenhospitaal en traumachirurg Mirjam de Jong van het UMC Utrecht. “Het is vandaag de dag nu eenmaal niet onrealistisch om te denken dat hier oorlogsslachtoffers worden opgenomen. En tegelijkertijd willen we ons taak om paraat te zijn voor een ramp altijd uit kunnen voeren. Die combinatie nu oefenen was ontzettend leerzaam.”
Ultieme druk
“Bij een oefening kunnen we het systeem écht onder druk zetten”, zegt Mirjam. “De hoeveelheid slachtoffers die we nu opvoerden, 140, hopen we in het echt natuurlijk niet mee te maken. Maar we moeten het wél kunnen. Als we dat kunnen, kunnen we ook de ongevallen met tientallen patiënten aan. En het is helaas helemaal niet zo onrealistisch om te denken dat dat nooit kan gebeuren. Er is in de wereld veel aan de hand.” De laatste openstelling van het Calamiteitenhospitaal was in april van dit jaar, toen er een treinongeval gebeurde bij Voorschoten. Het Calamiteitenhospitaal ving toen tien slachtoffers op, die vooral kleine letsels hadden.
De oefening is niet alleen voor het zorgpersoneel, de hele crisisorganisatie van het UMC Utrecht traint mee. Zo was er ook een volledig team van maatschappelijk werk en klinisch psychologen actief voor de verwantenopvang, oefende het facilitair bedrijf het opschalen van onder meer de beveiliging en de telefooncentrale en was ook de afdeling marketing en communicatie actief. “Voor allerlei andere directies is deze oefening een uitgelezen kans de crisisdraaiboeken veilig in de praktijk te brengen.” En ook buiten de muren van het UMC Utrecht wordt geoefend: de verschillende crisiscoördinatoren van de organisaties op het Utrechts Science Park draaien ook mee.
Net als na een echte opstelling wordt ook deze oefening uitgebreid geëvalueerd. “Er zijn altijd dingen die beter, scherper of efficiënter kunnen. Door op jaarlijkse basis zo’n uitgebreide oefening te doen en gedurende het jaar iedereen scherp te houden met kleinere trainingen staan we altijd paraat.”
